انواع و مراتب ولایت
انواع و مراتب ولایت
ولایت در اسلام انواعی دارد، که عمده ترین و مهمترین آنها 4 مورد ذیل است:
الف) ولایت الله بر اساس تفکر ناب دینی بویژه اسلامی اولی در مسأله ولایت این است که ولایت اعم از تکوینی و تشریعی فقط برای خدا ی سبحان است و در میان انسانها هیچ کس حق ولایت و سرپرستی نسبت به دیگر افراد را ندارد، زیرا انسان باید از کسی اطاعت کند که فیض وجود و هستی خود را از او دریافت کرده باشد و چون افراد عادی نه به انسان هستی بخشیده و نه در بقاو دوام هستی او مؤثرند بنابراین رأی هیچ کس برای دیگری لازم الاتباع نیست.(ام اتخذوا من دونه اولیاء فالله هوالولی..).(شوری /9)
ب)ولایت رسول الله: گفته شده است که اصل اولی این است که فقط خداوند متعال ولی انسانها و مؤمنین است. لذا تبعیت از دستور غیر خداوند مشروط به اذن خداوند است. ولی می تواند حق را به کسی بدهد و هر کسی را که شایسته می داند در سمت ولایت و رهبری نصب کند. انبیاء و پیامبران الهی کسانی هستند که با تحدی و اعجاز رسالت آنها از طرف خداوند اثبات شده و بر پیروی و اطاعت از آنها فرمان داده شده است. چنانچه در قرآن کریم آمده است: «و ما ارسلنا من رسول الا لیطاع باذن الله»(نساء/64).
ج) ولایت امامان معصوم(ع): از آنجا که رهبری یک امر ضروری بر جوامع بشری است از این رو بعد از شهادت رسول خدا(ص) نیاز به آن است که این سرپرستی و رهبری الهی ادامه پیدا کند. دین نیازمند به یک قدرت اجرایی و یک سرپرست و ولایت اجتماعی در قرآن و احادیث پیامبر و اهل بیت (ع) این امر تصریح شده چنانچه می خوانیم: «یا ایها الذین امنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم»(نساء/59)
هم چنین رسول خدا(ص) در غدیر خم از واژه، مولا و ولایت استفاده کردند و فرمودند:«من کنت مولاه و هذا علی مولاه».لذا امامت و ولایت چنانکه بعضی معتقدند که امر بدون دینی نیست که اختیار ولی و امام هم با مردم باشد بلکه یک امر مسلم درون دینی است.
د) ولایت فقیه: به طور اجمالی می توان گفت به همان دلایل که امام بعد از پیامبر لازم و ضروری بوده در دوران غیبت امام معصوم نیز ولایت فقیه جامع الشرایط لازم و ضروری است . پس ولایت فقیه از ولایت امام ، ولایت امام از ولایت رسول، ولایت رسول از ولایت الهی سرچشمه می گیرد و در طول ولایت الهی است نه در عرض آن.